Ik heb nog een Museumpas liggen die ik nog niet vaak (genoeg) heb gebruikt en met het wisselvallige weer dat werd voorspeld op dit weekend grijp ik de gelegenheid om andermaal een bezoekje te brengen aan het Fotomuseum in Antwerpen. Het is inmiddels al de derde keer - of de vierde, ik ben al de tel kwijt - dat ik hier kom, maar om de zes maanden wordt er wel een expo vernieuwd waardoor het interessant is om elk jaar een nieuw bezoekje te brengen aan het museum aangezien dan de volledige collectie is vernieuwd. Bij het vorige bezoek was er een erg interessante documentaire over Congo, terwijl er nu meerdere expo's te vinden zijn in het museum. Meer divers, maar ook meer hit or miss.
Wortels vinden
Mijn bezoek begint bij de eerste verdieping aan de kleine expo Repotting Roots dat een kans geeft aan jonge, opkomende fotografen om op zoek te gaan naar hun eigen wortels. Het PDF-document dat ik via een QR-code download heeft het over "Repotting Roots symbolizes the transformative journey of repotting oneself into new soil". Dikwijls gaat het om fotografen met een allochtone achtergrond die in België leven en (opnieuw) willen connecteren met hun land van herkomst of familie. Dat levert interessante foto's op zoals die van de Koerdische Zilan Gergiz Arsu die in de fotoreportage Mountain's Daughters twee gesluierde moslimvrouwen laat optreden in een decor van imposante bergen. Arsu heeft een voorliefde voor kaders en dat resulteert in enkele foto's waar een figuurlijk venster wordt getoond dat kijkt naar deze moslimvrouwen met de bergen op de achtergrond. Dit vind ik een geslaagde fotoreeks, maar de rest vind ik helaas minder boeiend. De achtergronden van deze artiesten zijn stuk voor stuk boeiend. Neem nu William Finken. Deze jonge Congolees is een autodidact en gaat op stap met een ouderwetse, analoge camera die nog met filmrolletjes werkt en snapshots neemt van zijn familie of taferelen die hij ziet op straat. Het verhaal hierachter is dus boeiend, maar de foto's zelf zijn naar mijn bescheiden mening nu niet meteen materiaal om in een fotomuseum te hangen. En dat geldt eigenlijk voor veel andere foto's en fotografen. Het is mooi dat zij een podium krijgen om hun ding te kunnen doen, maar het is wel duidelijk dat er een significant verschil is in de kwaliteit van het opgeleverde werk tussen professionele fotografen en dit werk. Uitzondering hierop is een grote fotocollage dat bestaat uit blauwdrukken en Jamaica als vakantieland uitbeeldt. Hoewel de foto's niet bijster goed zijn, is de manier waarop dit wordt getoond wel erg origineel.
Aanklacht tegen het patriarchaat
De grootste expo is echter RE/Sisters dat het thema van ecofeminisme belicht. Ik wist niet dat het bestond, maar ecofeminisme is een combinatie van ecologie en feminisme dat tot één stroming wordt geperst en een aanklacht vormt tegen kapitalisme, het patriarchaat, seksisme en uiteraard ecologie een warm hart toedraagt. De auteurs van deze foto's zijn exclusief vrouwen en de thema's zijn behoorlijk divers. Een Australische fotografe stelt het exploitisme van de natuur aan de kaak door luchtfoto's te nemen van open mijnen en dammen. Het illustreert de schade die deze menselijke megaprojecten hebben berokkend aan de natuur, maar de ingenieur in mij bewondert voornamelijk de grootschaligheid van deze ingenieuze projecten. Het is wel duidelijk dat de anti-boodschap wel de rode draad vormt bij deze expo. Zo worden de eerste vrouwenbewegingen getoond die manifesteren tegen nucleaire wapens en oorlog. 
Soms wordt het ook wat wollig met een fotografe die zichzelf fotografeert in vijf foto's waar ze gestaag verder wordt getooid in hooi totdat ze eigenlijk een levende stroman, sorry strovrouw is. Het symboliseert de eenwording met de natuur, maar bij mij krijgt dit voornamelijk de connotatie van performance art waar ik echt geen hoge dunk over heb. Er zijn echter ook positieve boodschappen zoals een fotografe die in 1979 en 1980 maandenlang heeft opgetrokken met de vuilnismannen van de stad New York om hen te bedanken om de stad proper te houden. Hier valt vooral de interactie op tussen haar en de vuilnisophalers: wanneer ze aan het werk zijn, maar ook wanneer de fotografe in groep iets uitlegt of gezellig staat te keuvelen met één van de mannen. Het is toch leuk om minstens één positieve benadering terug te vinden in een expo dat zichzelf ziet als een aanklacht tegen het patriarchaat. Het wil namelijk vooroordelen veroordelen, maar de vraag is echter of die vooroordelen niet zelf zijn gecreëerd. Eén fotografe beweert namelijk dat mannen cultuur en vrouwen natuur symboliseren. Dat heeft ze dus aan de kaak gesteld, maar de vraag van één miljoen is echter of ze dit niet zelf heeft verzonnen... Uit het archief gehaald
De laatste expo bevindt zich op de tweede verdieping van het gebouw waar Dirk Braeckman een beroep doet op de permanente collectie van het museum. De expo Echtzeit neemt functionele foto's in deze expo op, maar gooit er een sausje of twee bij door de perspectieven van Braeckman en de fotografen zelf te belichten. Dit wordt gedaan aan de hand van een gratis audiogids die in het Nederlands of Engels beschikbaar is. Ik vind het allemaal wel erg dromerig en clichématig. Zo vertelt een fotografe over een foto van een huis en woonkamer dat mijn huis moet voorstellen, maar dat is uiteraard niet waar. Het is echter een droom waardoor dit wel mijn huis kan zijn. Er is eveneens een babykamer, maar die staat niet op de foto's waardoor dit volgens haar een droom in een droom wordt. Tja, misschien ben ik toch net iets te nuchter voor dit soort dingen... Wat wel op mijn onverdeelde attentie kan rekenen is de mooie collectie van een honderdtal oude fototoestellen die zich logischerwijze achter slot en grendel bevinden in een gigantische vitrinekast. Ik heb het dan niet over oude DSLR's van Nikon en Pentax - hoewel die hier ook te vinden zijn - maar het gaat dan voornamelijk over de voorlopers van moderne camera's waar een camera obscura in kubusvorm wordt gebruikt om foto's vast te leggen. De allereerste camera van Kodak in 1888 ziet er totaal anders uit dan de moderne camera's die we nu kennen. Als amateurfotograaf vind ik dit leuk om te zien, maar ik kan me voorstellen dat dit niet voor iedereen bijster interessant is. Braeckman putte inspiratie uit het enorme archief om de geschiedenis van fotografie te presenteren. Zo zijn er korte fragmenten te zien van pionierswerk in de fotografie bij diverse disciplines zoals portretten, astronomie, geneeskunde, politiewerk om een plaats-delict te beschrijven of bij het bouwen van grote projecten. Dit vind ik erg interessant en uiteindelijk heb ik nog hier de meeste tijd gespendeerd bij de expo van Echtzeit.
Conclusie
Ik heb ongeveer anderhalf uur doorgebracht in het Fotomuseum en dat heb ik met plezier gedaan. Waar bij mijn vorige bezoeken er grotendeels één thema centraal staat, zijn er dat nu drie. Dat is meteen de grote kracht en eveneens grote zwakte van deze opzet. Er is geen enkele individuele expo waarvan ik zeg "Wauw", maar samen vormt het wel een mooi geheel. Op dit vlak staat meer ook synoniem met beter. De expo's zelf hebben allemaal hun sterke en minder sterke kanten, waarvan ik Repotting Roots verreweg de minste vind. RE/Sisters komt net iets te stereotyperend over en neigt soms meer naar activisme dan cultuur. Toch heb ik genoten bij enkele subthema's met in het bijzonder het verhaal van de New Yorkse fotografe die maandenlang mee heult met vuilnisophalers. Bij Echtzeit hink ik ook op twee gedachten, want het zweverige thema is niet mijn dada. Toch heb ik hier het meest genoten met de geschiedenis van de functionele foto's en de stokoude fototoestellen. Soms moet je leren wat je niet leuk vindt om hetgeen je wel leuk vindt des te meer appreciëren en dat doe ik zeker bij mijn bezoek aan het Fotomuseum vandaag. 
Geen opmerkingen:
Een reactie posten