Een tweetal weken ontstond er op de aandeelhoudersvergadering van Belfius groot tumult. De naamwijziging werd er goedgekeurd, maar het belangrijkste punt op de agenda was echter de kwijting van de bestuurders met als voornaamste vis ex-premier Jean-Luc Dehaene. Uiteindelijk kregen alle bestuurders een kwijting waardoor ze individueel niet gerechterlijk vervolgd kunnen worden voor de financiële malaise van het voormalige Dexia. De kleine aandeelhouder blijft verweesd achter want die ziet dat het Dexia-aandeel ongestraft is verwaterd zonder dat hier iemand is voor gestraft.
De vraag is echter of dat Dehaene en co de schuldigen zijn aan de ondergang van Dexia. Dehaene bekleedt immers een functie in de raad van bestuur. In deze raad zitten verscheidene mensen met veel ervaring in de bankwereld en zij geven de strategische richting van Dexia aan. Er kan worden gediscussieerd over de meerwaarde dat deze figuren (niet) hebben gebracht, maar het echte probleem situeert zich echter in het dagelijkse management van Dexia dat onverantwoorde risico's heeft genomen.
Dit geeft voeding aan het principal-agent probleem. Dit probleem beschrijft dat de eigenaar (principal), de aandeelhouders dus, andere belangen heeft dan de bestuurder die is aangesteld om het bedrijf te runnen (agent). Aandeelhouders willen op korte en lange termijn dat het aandeel van het bedrijf stijgt, terwijl een CEO er een korte termijnvisie op nahoudt omdat hij hierop wordt beoordeeld. Dit resulteert in een beleid waarin de CEO er alles aan zal doen om een bedrijf op korte termijn te laten floreren, terwijl dit ten koste kan gaan van de resultaten op lange termijn. Dit kan gaan van het verkopen van activa zodat de financiële resultaten worden verbloemd tot het schrappen van uitgaven in onderzoek en ontwikkeling zodat de groei van een bedrijf wordt ondermijnd.
De oplossing
De meest gehanteerde oplossing voor dit probleem blinkt uit in z'n eenvoud: aandelenopties. Op deze manier hebben aandeelhouders en managers dezelfde belangen. Stel dat Belfius een nieuwe CEO aanstelt. Zijn verloningspakket zal bestaan uit een vast en een variabel gedeelte. Dit variabel gedeelte zal bestaan uit een aantal aandelenopties. De CEO tekent in op deze opties aan bijvoorbeeld vijf euro per aandeel en kan die opties pas uitoefenen in 2017. Als de waarde van de aandelen op dat moment op tien euro staat, heeft de CEO vijf euro per aandeel verdiend. Op deze manier dient de CEO dezelfde belangen als die van de aandeelhouders. De kunst bestaat erin om het variabele en vaste gedeelte van het salaris in de juiste mate te balanceren zodat er geen onoverwogen risico's wordt genomen door de CEO, maar hij toch voldoende wordt gestimuleerd om het bedrijf te laten groeien.
Het grote probleem is echter de termijn van deze aandelenopties. Verreweg de meeste CEO's blijven aan voor een periode van drie tot vijf jaar. Dit stimuleert hen om resultaten te behalen op korte termijn en om de lange termijnvisie te negeren. Een bedrijf kan dit zelf echter aanpassen. Zo heeft Tim Cook, de nieuwe CEO van Apple, ook een uitgebreid optiepakket, maar kan hij die slechts uitoefenen tussen 2016 en 2021 en op voorwaarde dat hij tenminste nog tien jaar bij Apple blijft. Zodoende wordt Cook gestimuleerd om niet enkel naar de korte termijn te kijken, maar ook naar de lange termijn. Anders blijft het oorspronkelijke probleem behouden.
Ethiek
Een bijkomend probleem is dat veel verloningssystemen van lager geplaatste managers ook gericht zijn op de korte termijn. Zij hebben er dus baat bij dat de cijfertjes voor hun afdeling rooskleurig zijn, ook al gaat dit ten koste van de groei. Managers worden namelijk liever nu beloond dan in de toekomst. Zodoende moet de CEO het met performance indicators doen die al gekleurd zijn door lager geplaatste managers en dit maakt het probleem alleen nog maar erger.
De CEO heeft de finale beslissingsbevoegdheid en niet zelden gebruikt die de klassieke truken van de foor om financiële cijfers te verbloemen. Er zijn legio mogelijkheden om dat te doen: boekhoudkundige praktijken toepassen die de financiële resultaten beter doen uitschijnen dan ze werkelijk zijn, verkopen van activa, uitgaven uit een balans houden, foefelen met de voorraad, enzovoort. Alle onethische praktijken zijn dus goed om de aandelenkoers de hoogte in te jagen en daarom eindigen ethische CEO's altijd laatst.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten