Istanbul: een stad van twee werelden

Hoewel Istanbul zeker niet de oudste stad ter wereld is, is het misschien wel de stad met de meeste geschiedenis achter de rug. In de geschiedenisboeken gaat de staat door het leven als Constantinopel, Byzantium en Istanbul terwijl het de opkomst en ondergang van twee wereldrijken meemaakte: het Oost-Romeinse en Ottomaanse rijk. Nu is deze metropool de grootste stad van Europa en bezit het met de Bosporus een cruciale zee-engte. Door de uitzonderlijke locatie en deze rijke geschiedenis verbindt het de westerse en oosterse wereld en bevat het alle ingrediënten voor een perfecte citytrip!

Vrijdag 28 oktober

De luchthaven van Düsseldorf fungeert deze keer als vertrekpost, maar dat vertrek krijgt een zwart randje wanneer ik plots bericht krijg dat mijn hotel mijn reservering zonder pardoes heeft geannuleerd. De gegevens van de kredietkaart zouden klaarblijkelijk niet kloppen, terwijl andere hotels er wel mee kunnen werken... Een snelle zoekactie op Booking.com leidt me naar een iets duurder alternatief, maar belangrijker is dat het nieuwe hotel zich eveneens in de oude stad bevindt en dus centraal is gelegen. Het eerste hotel mag echter een heel erg negatieve review van mij verwachten, want dit heb nog nooit meegemaakt. 

Na ruim drie uur vliegen beland ik bij de luchthaven Ataturk in het Europese gedeelte van Istanbul. Verbindingen met het openbaar vervoer zijn naar verluidt behoorlijk kut met peren en de beste optie is om een taxi te nemen. Voordeel is wel dat taxi's hier enkel met afstand werken en tijd is dus geen factor in het tarief van een taxi. Gelukkig maar, want wanneer ik vertrek is het file en de laatste drie kilometer duren behoorlijk lang. Om zes uur 's avonds beland ik eindelijk in mijn nieuwe hotel en - geluk bij een ongeluk - de locatie is echt wel top met de voornaamste attracties in een straal van amper vijf minuten wandelen.

Een eerste wandeling die ik heb geplukt van Wikiloc doet me verdwalen in de gezellige drukte van het toeristische Istanbul. Trekpleisters bij uitstek zijn de Hagia Sophia en de Blauwe Moskee die het kloppend hart vormen van de oude stad. De Blauwe Moskee is onder renovatie en moet dus niet op mijn bezoek rekenen, maar naar de Hagia Sophia ben ik wel razend benieuwd. Klaarblijkelijk ben ik niet de enige want de wachtrij voor deze tot moskee omgevormde kerk is waanzinnig lang. Dan maar wat verder kijken in het centrum en zo maak ik kennis met de cisternes, de obelisken op de voormalige paardenrenbaan, diverse kerken, restanten van de legendarische stadsomwalling, een bazaar en uiteraard de Bosporus als sluitstuk. Het broeierige karakter van de stad in een mooi nazomerweertje overtuigt me dat ik een goede keuze heb gemaakt voor deze citytrip!   

Zaterdag 29 oktober

Het is een traditie om een citytrip te beginnen met een stadswandeling en op de eerste volledige dag wordt mijn gebruik in ere gehouden. Op Guruwalk heb ik een stadswandeling gevonden, maar die begint pas om half tien. Er was eentje om negen uur 's ochtends, maar die was al volzet. Dat betekent dus een half uurtje extra vullen en dat doe ik met een blitsbezoek aan het mozaïekmuseum dat zich vlakbij de Hagia Sophia bevindt. Het museum is niet groot, maar kan wel uitpakken met enkele mooie mozaïeken die voornamelijk bestaan uit mensen, dieren en mythische figuren. Vooral de grote mozaïeken weten te imponeren, hoewel ze niet allemaal ongehavend uit de strijd komen. De begeleidende uitleg is wat karig, maar wel voldoende om een beetje meer te weten over deze kunst. Een kwartier is echter voldoende om alles te bekijken, maar desondanks is dit museum wel een aanrader. Om de tijd verder te doden, drink ik nog Turkse koffie in de Arasta Bazaar vooraleer af te zakken naar de Hagia Sophia voor de stadswandeling. 

Waarom er nog een plaatsje vrij was op deze stadswandeling wordt snel duidelijk, want jeetje mina wat een massa is er aanwezig voor deze tocht. Gids Pinar raadt nog even aan om het mausoleum van sultan Ahmet I te bezoeken zodat we om vijf over half tien zeker kunnen starten. Het mausoleum grossiert in pracht en praal en is een voorbode van wat gaat komen de volgende dagen. De stadswandeling duurt ruim drie uur en verkent de belangrijkste plekjes van Sultanahmet, zeg maar de oude stad. De Hagia Sophia en Blauwe Moskee zijn uiteraard de belangrijkste spelers in dit wandelverhaal, maar gaandeweg trekken we ook langs de Basilica cisterne, het Topkapi-paleis en de buurt van Klein Hagia Sophia. Mijn verwachting wordt niet helemaal ingelost, want ik dacht dat we langs alle bezienswaardigheden zouden gaan en dat was dus niet het geval. Dat de wandeling toch zo lang duurt, heeft alles te maken met Pinar die erg geanimeerd vertelt over de geschiedenis van Istanbul. 

Ondertussen heeft Pinar ook reclame gemaakt voor een riviercruise op de Bosporus en dat stond ook op het verlanglijstje, dus maak ik er dankbaar gebruik van. De cruise zelf duurt twee uur en gaat via de Gouden Hoorn - een belangrijke inham van de Bosporus - naar het Aziatische gedeelte van Istanbul. Het boottochtje zelf is niet verschrikkelijk spectaculair, maar is nog altijd de beste manier om Istanbul in één enkele oogopslag te bekijken. Bezienswaardigheden die wat verder zijn gelegen zoals het Dolmabahcepaleis komen aan bod op deze trip en samen met de stadswandeling geeft de riviercruise een vrij compleet beeld van Istanbul. De druk gesticulerende Pinar is nu echter gebonden aan de microfoon van de boot waardoor de uitleg wat karig is en te wensen overlaat.

De avondsessie gaat door in Üsküdar wat tot het Aziatische gedeelte van Istanbul behoort. Deze zaterdag is het echter een nationale feestdag en het anders drukke Istanbul is getransformeerd tot een nog gigantischere mierenhoop waar toeristen en locals vechten om elke meter doorgang. De beloofde food tour heeft daarom meer weg van een wedstrijdje door de massa lopen en voelt wat te druk aan om genietbaar te zijn. Toch geeft het wel een goed beeld van het meer stadsgerichte Aziatische zijde waarin pleintjes, restaurantjes, kantoorgebouwen en voedselkraampjes in harmonie naast elkaar leven. Bij een food tour moet er uiteraard gegeten worden en ik eet dus küfene - een soort gebak - in een restaurant dat toepasselijk Küfene heet. Duur, maar wel erg lekker! Bij dit vijfdaagse bezoek in Istanbul ben ik een kilootje bijgekomen, maar dat is een last waarmee ik zeker kan leven :-)  

Het slotstuk vindt plaats bij de Hagia Sophia wat tot maar liefst elf uur 's avonds open is. Onder het bewind van Erdogan is de Hagia Sophia opnieuw omgevormd tot een moskee waardoor deze voormalige kerk de gehele dag open is. 's Avonds is de wachtrij een stuk korter en na amper tien minuten wachten, ben ik al binnen. Wanneer ik de Hagia Sophia binnenstap, kan ik maar één woord uiten: "Wauw!". Het interieur van de Hagia Sophia is zonder enige twijfel het meest indrukwekkende wat ik van heel Istanbul heb gezien. Misschien heeft de atmosferische belichting er iets mee te maken, maar dit is van een buitengewone schoonheid die je zeker moet gezien hebben! De lage luchters, prachtige geometrie en ongeëvenaarde architectuur maken van de Hagia Sopha zonder meer het pièce de résistance van mijn citytrip. 

Zondag 30 oktober

Dat het in Istanbul druk kan zijn, heb ik gisteren aan den lijve ondervonden en ik wil graag op tijd zijn om het archeologisch museum te bezoeken. Wanneer ik echter om acht uur 's ochtends aan het ontbijt sta, gaapt er een grote, lege duisternis voor mij in de ontbijtzaal. "Over tien minuten is het ontbijt klaar", hoor ik. Tof, maar dat is toch wel wat te laat voor mij. Dan vertrek ik maar met een lege maag naar de site van het Topkapipaleis waar het archeologisch museum om negen uur opengaat. Een overijverige bewaker denkt er anders over en zegt dat we best terugkomen om negen uur aangezien toeristen nog niet zijn toegelaten... Dan dwaal ik maar een half uurtje rond in het nabij gelegen park, maar van de legendarische Turkse gastvrijheid kan ik enkel zeggen dat ze inderdaad een legende is en op weinig waarheid berust. 

Om negen uur kan ik toch aan de queeste beginnen om een kaartje te bemachtigen, maar op Google Maps is het moeilijk om de ingang van het museum te vinden. Na wat zoeken, vind ik uiteindelijk toch een loket, maar het blijkt om het loket voor het Topkapipaleis te gaan. Dan heb ik maar een dosis opportunisme toegepast en heb ik de plannen omgedraaid: vandaag het Topkapipaleis en morgen het archeologisch museum. Op Google staat echter dat het paleis slechts om tien uur opent, maar wanneer ik er veertig minuten vroeger arriveer zijn de deuren toch verdacht hard open. En jawel, het paleis is open en de ochtend is het ideale tijdstip om de Harem te verkennen, het gedeelte waar de concubines van de sultan verblijven. Dit complex is ontegensprekelijk het hoogtepunt van het paleis met als hoogtepunt de kamer van de sultan. Er zijn ook verscheidene bad- en slaapzalen, maar die spreken minder tot de verbeelding. 

Het Topkapipaleis is uitgerust met vier hoven die elk één of meerdere gebouwen kennen. De bibliotheek is bijvoorbeeld daar één van en ziet er indrukwekkend uit. Nadeel is wel dat de prachtige architectuur na een tijdje monotoon begint te worden en dan valt vooral het overdadige karakter van al die pracht en praal op. Toch kan het paleis uitpakken met andere troeven zoals knappe tuinen en een mooi vergezicht over de Bosporus. Naar het einde toe bezoek ik de keukens en de zilvercollectie van het paleis, maar dat wordt een blitsbezoek aangezien het me weinig kan bekoren. In de vroege namiddag stap ik een half uurtje om uiteindelijk bij de Süleymaniye-moskee te belanden. Deze moskee is gebouwd door de legendarische architect Sinan die tientallen moskees en andere indrukwekkende gebouwen heeft ontworpen. Zelf beschouwde Sinan de Süleymaniye-moskee als zijn beste werk. 

Toch vind ik deze moskee eerder teleurstellend omdat het vrij eenvoudig is ontworpen. De moskee is zonder meer groot, maar het ontwerp mist een beetje het spectaculaire karakter van pakweg de Hagia Sophia en van buiten ziet de moskee er meer imponerend uit dan binnen. Hier bevinden zich ook tombes van onder andere Sinan en twee sultans. Het weet me echter niet aan te spreken. Rondom de Grand Bazaar bevinden zich honderden andere winkeltjes en die buurt verken ik voordat ik naar de Galatabrug wandel. Op zondag zijn er echter veel winkeltjes gesloten en gaat het al snel naar de Galatabrug. Deze brug over de Gouden Hoorn verbindt de wijken Eminönü en Galata waar zich het meer residentiële Istanbul afspeelt. De buurt rond de Galatatoren blijft echter erg toeristisch en het uitzicht bij een dakterras is toch minder indrukwekkend dan gehoopt. De prijs van eten en drank daarentegen is wel indrukwekkend! 

Via de metro ga ik vervolgens naar Taksim, een plein dat in het commercieel centrum van Istanbul ligt en met de benenwagen ga ik vervolgens terug naar het hotel. In één van de gidsen die ik heb meegenomen, wordt een wandeling in dit stadsgedeelte aangeraden en ik volg gedeeltelijk dit parcours. Het wordt aangeraden omdat dit een andere zijde van Istanbul belicht en dat is inderdaad waar, ik wandel namelijk door hoofdzakelijk residentieel gebied en er is een reden waarom andere gidsen dit niet opnemen in hun programma: er is namelijk weinig te zien. Het tofste gedeelte is Karakoy waar er zich een overaanbod van winkeltjes en restaurantjes bevindt. Uiteindelijk spendeer ik nog het meeste tijd bij de Egyptische Bazaar waar het gezellig druk is en een mooie afsluiter voor een goed gevulde dag.      

Maandag 31 oktober

Het archeologisch museum heb ik gisteren gemist, maar dat maak ik vandaag goed met een vroeg bezoek aan deze schatkamer uit de oudheid. Ik betaal slechts het equivalent van vijf euro en pas later leer ik waarom. Het museum bestaat namelijk uit drie gebouwen, maar het gebouw dat alle artefacten uit de oudheid bevat, is gesloten. Dus geen Poort van Ishtar of Verdrag van Kadesj voor mij en dat is toch wel wat jammer. Gelukkig zijn er voldoende andere zaken te bezichtigen, te beginnen met honderden beelden uit de Romeinse tijd. Het huidige Anatolië is bijna 1500 jaar in Romeinse (en Byzantijnse handen) geweest en dus kan ik me verheugen op een hele hoop beelden. Het mooie is dat je de evolutie in de verfijning van het beeldhouwwerk ziet. Eerst zijn de vlakken eerder rechthoekig, maar in beelden na Christus zijn de beelden haast levensecht. Maar het zijn echt wel heel erg veel beelden en na een uurtje is het wel meer dan genoeg. 

Dat is slechts het topje van de ijsberg, want de collectie van het archeologisch museum is veel groter dan enkel dit. Er is ook een grote ruimte gewijd aan de ontdekking van Troje en het belicht ook hoe archeologie juist tewerk gaat. Dit kon me eerlijk gezegd minder bekoren omdat de artefacten hier nogal droog worden gepresenteerd. Sowieso is dit een museum dat een nagenoeg onbestaande interactieve toets kent, een filmpje hier en daar uitgezonderd. De uitgebreide muntcollectie was dan wel weer de moeite waard, maar was helaas zo slecht belicht dat je de petieterige rondjes edelmetaal amper kon bekijken op een fatsoenlijke manier. 

De sarcofagen op het gelijkvloers zijn allerminst klein en hier zitten enkele knap versierde stukken bij. Kopstuk is een sarcofaag van Alexander de Grote die eigenlijk toebehoort aan iemand anders, maar voor het gemak aan 's werelds bekendste Macedoniër wordt toegeschreven. Andere tombes zijn net zo groot en net zo indrukwekkend. Maar ook hier geldt weer dat de collectie groot is met tientallen en tientallen sarcofagen zodat je het na een tijdje zowel letterlijk als figuurlijk hebt gezien. Een tweede gebouw is een klein paviljoen waarin enkele tegels uit Iznik worden getoond, maar dat zei me vrij weinig. Jammer dus dat het andere gebouw - wegens renovatie - gesloten is, maar c'est la vie!

Iedereen die in Istanbul komt, moet wel eens de Grand Bazaar bezocht hebben, al was het enkel om een sfeerimpressie te hebben van 's werelds grootste overdekte winkelcentrum. Nog voordat ik binnenstap, vraagt er iemand of ik geïnteresseerd ben in horloges. Nou en of! En voor ik het weet, heb ik een echte Rolex gekocht voor 130 euro, als dat geen koopje is! Gelukkig heeft de douane het certificaat van echtheid niet gevraagd... De bazaar is wel een belevenis, maar de waarheid is echter dat in deze buurt er andere bazaars zijn - zowel binnen als buiten - die veel goedkoper zijn. Toch moet je hier zeker eens geweest zijn, al was het om maar van de sfeer te proeven. 

Het laatste hoofdstuk in het boek dat Istanbul heet, wordt geschreven door twee cisternes. Gids Pinar had twee dagen eerder de Şerefiye cisterne aangeprezen omdat de wachtrijen hier veel korter zijn en omdat er een spectaculaire lichtshow te bewonderen valt. Het bezoekje van tien euro laat echter wel een zure nasmaak, want dat vind ik toch wel wat veel geld voor een inderdaad mooie lichtshow, maar de cisterne zelf is echt wel klein. Dan is de Basilica cisterne toch wel een stuk mooier om te bezoeken. Ondanks de lange wachtrij gaat het verbazingwekkend snel vooruit en de cisterne hier is veel groter en weet veel meer te imponeren dan de Şerefiye cisterne. Ook hier is de belichting simpelweg toverachtig en hier neem ik enkele van mijn mooiste foto's van dit jaar. De rode en dan groene lichten zorgen voor erg mooie plaatjes. Ik heb hier met veel plezier veertig minuten rondgedoold en de Basilica cisterne is wat mij betreft één van de verplichte nummers in Istanbul. 

Conclusie

Drie volledige dagen is eigenlijk veel te weinig om een stad van zestien miljoen inwoners te verkennen en daarom heb ik me hoofdzakelijk beperkt tot de toeristische ususal suspects die zich in het historische stadsgedeelte bevinden. Het is typisch in die zin dat ik kerken, museums, moskeeën en winkeltjes heb gezien, maar niemand zal na een bezoek van de Hagia Sophia of de Basilica cisterne onberoerd blijven. Dit zijn dingen die je absoluut moet gezien hebben als je in Istanbul bent. Dat maakt dat er weinig tijd overbleef om het echte Istanbul te ontdekken en dat is jammer, maar ook weer niet. 

Ik verklaar me nader: ik had absoluut graag meer tijd gespendeerd in het Aziatische gedeelte of de buurt rond het Taksim-plein, maar deze wijken zijn meer residentieel en de parkjes en pleintjes verliezen ook gauw hun charme. Toch zijn hier zeker verborgen parels te ontdekken, maar er is een reden waarom het historisch centrum zoveel toeristen aantrekt. Dat is misschien wel het grootste nadeel van Istanbul: een drukke stad wordt in dit stadsgedeelte nog eens onder de voet gelopen van een niets ontziende toeristenmassa en daar moet je wel rekening mee houden. Als je daarmee kan leven, is dit een stad die zijn evenknie niet kent op het gebied van cultuur en geschiedenis en dat wil je niet missen. En zo denken miljoenen anderen er ook over ieder jaar.