Het Gallo-Romeins Museum in Tongeren

Mijn wandelactiviteiten staan sinds enkele maanden op een laag pitje en het regenachtige herfstweer spoort ook niet meteen aan tot wandelen. Het overdekte alternatief is een museum bezoeken en dat deed ik deze keer bij het Gallo-Romeins Museum in Tongeren. Belgiës oudste stad heeft een rijke geschiedenis die teruggaat tot voor onze tijdrekening en hier blikt het museum op terug in de permanente tentoonstelling. Hoewel ik hier al in 2016 eerder was, heb ik de permanente tentoonstelling grotendeels genegeerd en dat maak ik deze keer goed.

Er was eens...

De naam van het museum mag dan wel het Gallo-Romeins Museum zijn, toch schenkt een groot deel van het museum aandacht aan de periode voor de Romeinen en zelfs de Kelten. Er wordt veel aandacht gespendeerd aan de diverse mensensoorten en hoe deze zich uit Afrika verspreidden naar andere werelddelen waaronder uiteraard Europa. Er wordt ook bijzonder veel aandacht geschonken aan de allereerste hulpmiddelen die werden gemaakt met behulp van vuurstenen. Pijlpunten, stenen, speren en ander gereedschap wordt in overvloed getoond op de eerste verdieping. Het museum toont niet enkel het materiaal, maar heeft ook een hoge interactieve toets. Enorm grote schermen demonstreren de verspreiding van de homo sapiens, voelplaten bevatten potten en andere zaken die je kan vastpakken en wassen beelden geven een goed idee hoe er bijvoorbeeld een Neanderthaler uitzag. Er zijn ook diverse audio- en videofragmenten die je met behulp van een scherm en koptelefoon kan bekijken. 

In de inkomprijs van acht euro zit een gratis audiogids mee in de prijs. Wanneer je een plaatje scant met behulp van de audiogids, krijg je meer info over het onderwerp in kwestie. Dit wordt op een duidelijke, maar soms ook wel langdradige manier gepresenteerd. Dat kan zorgen voor een conflict in informatie omdat zowel de audiogids als informatieborden uitnodigen om al die info op te nemen en dat kan soms het brein overbelasten. Hoewel de eerste verdieping niet zo groot is, blijf ik er toch verrassend lang omdat dit toch wel onderwerpen zijn die me interesseren en ik hier niet had verwacht. Waar de eerste verdieping vooral het leven van de mens als jager-verzamelaar belicht, gaat de tweede verdieping het voornamelijk over de eerste landbouwers in onze streken. 

Landbouwcultuur

De tweede verdieping bestaat uit een ronde waarbij aan de rand een jaartelling volgt terwijl in het midden allerlei hulpmiddelen zoals vuurstenen, speren en landbouwwerktuigen worden getoond in de vitrines. Vanaf hier ent het museum zich meer op de regio en worden de lokale culturen in het zonnetje geplaatst. Dit zijn lokale stammen die vanaf 5000 voor Christus leefden in onze contreien. De opstelling van de permanente tentoonstelling heeft vooral aandacht voor hoe de mensen hier in landbouwgemeenschappen leefden. Dat gaat over hoe de eerste boerderijen eruitzagen tot grafheuvels waar overleden mensen werden begraven en later gecremeerd. Naarmate ik de tijdlijn volg, wordt het langzaam duidelijk dat handel steeds een belangrijkere plaats inneemt in de maatschappij en handelaars hadden destijds veel macht. Dit resulteerde in zichzelf verrijken en de eerste klassenmaatschappij is vervolgens geboren in onze streek. 

Het is pas bij de derde - en laatste - verdieping dat de naam van het museum eer wordt aangedaan. Vanaf hier komen de Kelten - bijna nauwelijks - en Romeinen aan de beurt. Opvallend is dat ondanks de naam van het museum er amper over de Kelten (de Galliërs dus) wordt gesproken. Er wordt een beetje uitleg gegeven over de Eburonen en naburige stammen zoals de Nerviërs, maar eigenlijk geldt dit als opbouw van de verovering van Gallië door de Romeinen onder leiding van Julius Caesar. Dit voelt toch wel aan als een gemiste kans, want over de Kelten - ze hebben geen geschriften achtergelaten - is er weinig geweten en dit is dan een mooie gelegenheid om wat meer te laten zien over deze mysterieuze bevolkingsgroep. 

Vooral Romeins

Over de Romeinen wordt er wel veel getoond en meestal met Tongeren of de lokale regio als centraal thema. Zo worden er diverse werktuigen getoond en wordt het leven van de lokale bevolking uitvoerig besproken. Ook de invallen van de Germanen en Franken worden belicht en zodoende wordt er langzaam een transformatie gemaakt van Gallo-Romeinse stad naar Frankische stad vanaf ongeveer 500 na Christus. Het magnum opus van het museum is wellicht een mozaïekvloer die hier in gehavende staat wordt getoond. Ik ben er echter vlug aan voorbijgegaan omdat ik in Istanbul een kleine maand eerder een heel mozaïekmuseum heb gezien. Toch is deze verdieping wellicht het spectaculairste van het gehele museum.

Er staan hier ook verscheidene maquettes zoals hoe Tongeren er ongeveer tweeduizend jaar geleden uitzag. Een hard bewijs bestaat daar niet van, want buiten de stadsmuren hebben archeologen niks anders kunnen opgraven dat verwijst naar bepaalde gebouwen. Wat verder wordt er de opkomst van het christendom besproken en zie ik ook twee graven die vermoedelijk afkomstig zijn van een mausoleum. Dat vond ik persoonlijk wel leuk om te bekijken, maar de vele vitrines op het einde oogden vrij leeg en het is duidelijk dat de pot met mosterd op was bij het bedenken van deze tentoonstelling op het einde. 

Conclusie

Hoewel dit het Gallo-Romeins museum heet, gaat zo'n 60% van het museum over het tijdperk voor de Gallo-Romeinse periode in onze streek en dat vond ik wel een leuke meevaller aangezien me dit interesseert. Het is pas bij de derde en laatste verdieping dat het Gallo-Romeinse thema van het museum definitief aan bod komt. 

Als je dus enkel voor dit stuk komt, kan dat misschien een lichte tegenvaller zijn, want zo gek veel is er over de Romeinen niet te zien en over de Galliërs al bijna helemaal niks buiten wat info over de Eburonen. Als totaalplaatje kan ik het museum wel hartelijk aanbevelen omdat het hard inzet op interactiviteit en met behulp van de audiogids maak je een bezoek zo kort of zo lang mogelijk als je zelf wil.